W służbie małżeństwu i rodzinie

Szczegóły: Nadrzędna kategoria: ROOT; Utworzono: środa, 16, sierpień 2017 20:29

Artykuł pt. „Poradnictwo Rodzinne Archidiecezji Gdańskiej w służbie małżeństwu i rodzinie” autorstwa Anny Mrozowicz – Diecezjalnej Doradczyni Życia Rodzinnego Archidiecezji Gdańskiej, która mocą Dekretu J.E. Sławoja Leszka Głódzia, Metropolity Gdańskiego aktualnie odpowiada za Poradnictwo Rodzinne w Archidiecezji Gdańskiej zawiera informacje o genezie powstania tego typu poradnictwa w Polsce i w diecezji oraz o jego funkcjonowaniu w strukturach ogólnych Duszpasterstwa Rodzin. Autorka w oparciu o przeprowadzone wśród doradców badania ankietowe przybliża, kim są doradcy, oraz wymienia główne zadania, jakich się podejmują. Omawia nie tylko ich rolę w przygotowaniu narzeczonych do zawarcia sakramentu małżeństwa, ale także zakres świadczonej przez nich pomocy specjalistycznej. W artykule jest również wzmianka o współpracy z innymi środowiskami prorodzinnymi w ramach Duszpasterstwa Rodzin oraz o platformie internetowej promującej wszelkie inicjatywy prorodzinne w Archidiecezji Gdańskiej.

Tekst artykułu:

Kościół stara się iść wraz z człowiekiem po tylu różnych drogach jego ziemskiej egzystencji. Pośród tych wielu dróg rodzina jest drogą pierwszą i z wielu względów najważniejszą. Jest drogą powszechną, pozostając za każdym razem drogą szczególną, jedyną i niepowtarzalną, tak jak niepowtarzalny jest każdy człowiek. Rodzina jest tą drogą, od której nie może on się odłączyć. Wszak normalnie każdy z nas w rodzinie przychodzi na świat, można więc powiedzieć, że rodzinie zawdzięcza sam fakt bycia człowiekiem[1].

Poradnictwo Rodzinne funkcjonujące w strukturach Kościoła katolickiego jest tą przestrzenią działalności, w której ważne miejsce zajmują osoby świeckie. Katechizm Kościoła Katolickiego wyraźnie podaje, że świeccy mogą czuć się powołani do współdziałania ze swymi pasterzami w służbie dla wspólnoty kościelnej, dla jej wzrostu, żywotności, wybierając rozmaite posługi, według łaski i charyzmatów, jakich im Pan udzielił[2].

Poradnictwo Rodzinne wynika z faktu, że Kościół chce być blisko człowieka i towarzyszyć mu w jego radościach , ale i trudach. Fakt ten domaga się istnienia poradni, które stanowią element współpracy z duszpasterzem. W Polsce dostępność tego typu poradni jest duża, wciąż jednak nie potrafimy wykorzystać potencjału, który towarzyszy temu dziełu, stąd potrzeba, aby na różne sposoby i gdzie się tylko da, komunikować innym o możliwościach, jakie stwarza Kościół swoim wiernym, zatroskany o ich szczęście małżeńskie i rodzinne.

W niniejszym artykule na początku opiszę genezę tego typu poradnictwa w Polsce z uwzględnieniem momentu, kiedy pojawiło się ono na terenie Archidiecezji Gdańskiej. Z kolei ukażę jego miejsce w strukturach Duszpasterstwa Rodzin. Postaram się też przedstawić doradców, opisać kim są, kreśląc ich krótką charakterystykę w oparciu o badania ankietowe przeprowadzone wśród nich w roku szkolnym 2013/2014. W dalszej części artykułu przybliżę czytelnikowi cel działalności Poradnictwa Rodzinnego, zwracając uwagę na podstawowe zadania, które na co dzień realizujemy. Na koniec podam ogólne informacje o współpracy z innymi środowiskami prorodzinnymi, które służą pomocą specjalistyczną małżonkom i rodzinom w ramach szeroko pojętego Duszpasterstwa Rodzin Archidiecezji Gdańskiej.

Geneza Poradnictwa Rodzinnego

Początki Poradnictwa Rodzinnego w Polsce łączą się ściśle z wprowadzeniem w kwietniu 1956 r. „Ustawy o dopuszczalności przerywania ciąży”, która to ustawa, mając podłoże ideologiczne i polityczne uderzała w dobro polskich rodzin. W odpowiedzi na tą ustawę Episkopat Polski w czerwcu 1956 r. zalecił organizowanie na terenie kraju Katolickich Poradni Małżeńskich, które miały być miejscem głoszenia prawdy o godności ludzkiego życia i jego ochronie od momentu poczęcia w łonie matki. Stopniowo sieć poradni zaczęła obejmować cały kraj, także Diecezję Gdańską, gdzie pierwsze struktury pojawiły się w 1965 roku z inicjatywy Teresy Strzembosz, krajowej instruktorki Poradnictwa Rodzinnego. Dziś Poradnie Rodzinne w Polsce funkcjonują w każdej większej parafii, a prowadzą je świeccy doradcy, posiadający odpowiednie przygotowanie i misję kanoniczną.

Rok szkolny 2014/2015 to ważny moment w historii Poradnictwa Rodzinnego Archidiecezji Gdańskiej, gdyż w tym czasie przypada złoty jubileusz jej istnienia na tym terenie. Jeżeli chodzi o ustalenie dokładnej daty inauguracji – pojawia się pewna trudność, gdyż nie było jakiegoś konkretnego wydarzenia, podczas którego ogłoszono rozpoczęcie działalności. Na podstawie wspomnień odnotowanych w kronice Poradnictwa Rodzinnego, znajdującej się w siedzibie Diecezjalnej Poradni Rodzinnej w Gdańsku Oliwie, należy przyjąć, że we wrześniu 1964 roku rozpoczęły się pierwsze konsultacje indywidualne z kobietami w Gdańsku Oliwie, które prowadziła instruktorka diecezjalna z Pelplina Maria Siemiątkowska. Dopiero rok później, tj. w roku 1965, odbył się pierwszy kurs dla kandydatów na Doradców Życia Rodzinnego z naszej diecezji przy Parafii Najświętszego Serca Pana Jezusa w Gdyni, po zakończeniu którego rozpoczął się już etap samodzielnej pracy i tworzenia struktur, bez bezpośredniej zależności od ówczesnej Diecezji Chełmińskiej. Pierwszym Duszpasterzem Rodzin w Diecezji Gdańskiej był ks. Władysław Ciastoń SAC, z którym od początku współpracowały ściśle dr Irena Konieczna i Anna Rusiecka – pierwsze świeckie instruktorki. Te trzy osoby zabrały się razem do pracy, polegającej przede wszystkim na budzeniu refleksji wśród katolików w sprawach dotyczących przerywania ciąży, antykoncepcji i odpowiedzialnego rodzicielstwa.

Poradnictwo Rodzinne a struktury i funkcje Duszpasterstwa Rodzin

Poradnictwo Rodzinne Archidiecezji Gdańskiej od lat funkcjonuje w ramach Duszpasterstwa Rodzin, które to z kolei ma swoje określone struktury zarówno w wymiarze ogólnopolskim, jak i lokalnym (diecezjalnym). W wymiarze ogólnopolskim naczelnym organem, podejmującym najważniejsze decyzje jest Rada do Spraw Rodziny Konferencji Episkopatu Polski (KEP), której członkami są tylko biskupi. Inne osoby duchowne, zakonne i świeckie wchodzące w skład Rady pełnią w niej jedynie funkcję konsultorów. Rada ds. Rodziny posiada w siedzibie Sekretariatu KEP w Warszawie biuro, tradycyjnie zwane Krajowym Ośrodkiem Duszpasterstwa Rodzin, którym kieruje Dyrektor Krajowego Ośrodka Duszpasterstwa Rodzin we współpracy z Krajowym Doradcą Życia Rodzinnego. W wymiarze ogólnopolskim w celu lepszego poznania problemów poszczególnych diecezji i usprawnienia współpracy między Radą ds. Rodziny, Krajowym Ośrodkiem a strukturami Duszpasterstwa Rodzin w poszczególnych diecezjach organizowane są cyklicznie sesje i spotkania rejonowe Duszpasterstwa Rodzin[3].

Jeśli chodzi o struktury Duszpasterstwa Rodzin w poszczególnych diecezjach to pierwszą osobą odpowiedzialną za to dzieło jest zawsze biskup miejsca. Jako ojciec i pasterz winien szczególnie troszczyć się o tę dziedzinę duszpasterstwa, bez wątpienia, pierwszoplanową[4]. Biskup powołuje Wydział Duszpasterstwa Rodzin, a także Diecezjalnego Duszpasterza Rodzin i Diecezjalnego Doradcą Życia Rodzinnego.

Jeżeli chodzi o Poradnictwo Rodzinne jest ono częścią Duszpasterstwa Rodzin. W wymiarze diecezjalnym jest kierowane przez Diecezjalnego Doradcę Życia Rodzinnego, który ściśle współpracuje z Diecezjalnym Duszpasterzem Rodzin w organizowaniu tego duszpasterstwa w diecezji. Do podstawowych obowiązków Diecezjalnego Doradcy Życia Rodzinnego należy czuwanie nad funkcjonowaniem Parafialnych Poradni Rodzinnych, nad pracującymi w nich doradcami i nad warunkami ich pracy. Dotyczy to także czuwania nad funkcjonowaniem Diecezjalnej Poradni Rodzinnej, która jest centralną poradnią specjalistyczną. Do obowiązków doradcy diecezjalnego należy też dbałość o powstawanie nowych poradni i wyszukiwanie kandydatów do pracy w nich, a także troska o podnoszenie kwalifikacji przez doradców już pracujących[5].

Aktualnie na terenie Archidiecezji Gdańskiej w strukturach Poradnictwa Rodzinnego służy pomocą narzeczonym, małżonkom i rodzinom 144 pracowników świeckich, zwanych Doradcami Życia Rodzinnego, którzy pracują w 100 parafialnych Poradniach Życia Rodzinnego; liczba parafii na terenie Archidiecezji Gdańskiej wynosi 195. Oprócz 144 wspomnianych doradców z aktualną misją kanoniczną, na kursie przygotowuje się kolejnych 35 doradców. Ponadto mamy około 80 doradców – seniorów, tj. po ukończeniu 60 roku życia, którzy nie mogą już otrzymać misji kanonicznej ze względu na wiek, ale wciąż utrzymują kontakt i tworzą środowisko Poradnictwa Rodzinnego, m.in. służąc radą młodszym doradcom czy uczestnicząc w różnych wydarzeniach związanych z naszą pracą, np. rekolekcjach, pielgrzymkach, konferencjach.

Charakterystyka Doradców Życia Rodzinnego

W oparciu o pkt. 40 „Dyrektorium Duszpasterstwa Rodzin ” Konferencji Episkopatu Polski z 2003 roku, doradcą może być osoba w wieku 25-60 lat, posiadająca minimum średnie wykształcenie i odpowiednią wiedzę z zakresu psychologii praz teologii małżeństwa i rodziny. Powinna odznaczać się umiejętnością nawiązywania kontaktów z ludźmi i współpracy z nimi oraz posiadać pogłębioną formację religijną. Doradca podejmuje pracę w Parafialnej Poradni Rodzinnej: po odpowiednim przygotowaniu, udokumentowanym dyplomem, oraz po otrzymaniu misji kanonicznej, o którą występuje do Biskupa Diecezjalnego Duszpasterz Rodzin i Diecezjalny Doradca Życia Rodzinnego, a także po zaangażowaniu jej (jego) przez Księdza Proboszcza.

Wśród opinii, które przekazują sobie narzeczeni na temat doradców, jest wiele krzywdzących. W przekonaniu wielu młodych ludzi w poradni pracują głównie starsze panie, stanu wolnego, które na prośbę księży, bez specjalnego wykształcenia uczą kalendarzyka małżeńskiego. Jak możemy się domyślać, są to informacje nieprawdziwe, mające więcej wspólnego z mitami i uprzedzeniami niż ze stanem faktycznym.

Na przełomie roku 2013/2014 wśród doradców aktualnie pracujących przeprowadzone zostało anonimowe badanie ankietowe dotyczące sytuacji Poradnictwa Rodzinnego w Archidiecezji Gdańskiej. Niektóre wnioski z ankiety posłużą opisowi charakterystyki osób podejmujących się służby w poradniach rodzinnych.

W gronie doradców Archidiecezji Gdańskiej jest 84% kobiet i 16% mężczyzn.

Jeżeli chodzi o wiek doradców to średnia wyniosła 44 lata. Biorąc pod uwagę stan cywilny to okazuje się, że 92% doradców żyje w małżeństwie, zaś 7% osób jest stanu wolnego; wdowieństwo stanowi 1%.

Ważną informacją o badanych jest ich poziom wykształcenia. Okazało się, że 77% doradców posiada wykształcenie wyższe, 22% wykształcenie średnie, brak danych – 1%.

Jedno z pytań ankiety dotyczyło czynnego zaangażowania doradców w Kościele katolickim. Pytanie to miało na celu zorientowanie się, na ile na służbę w Poradnictwie Rodzinnym może mieć wpływ czynne zaangażowanie religijne, które często wyraża się w szukaniu pogłębionej formacji duchowej w grupach, wspólnotach o charakterze religijnym, funkcjonujących w ramach Kościoła katolickiego. Doradców zapytaliśmy wprost, czy oprócz służby w Poradnictwie Rodzinnym są również aktywni w innych grupach duszpasterskich. Okazuje się, że zdecydowana większość doradców, bo aż 65% z nich jest czynnie zaangażowana w życiu Kościoła, zaś tylko w Poradnictwie Rodzinnym angażuje się co trzeci badany (35%):

Najliczniejsza grupa Doradców Życia Rodzinnego zaangażowana jest w Domowym Kościele (22 osoby), następnie ankietowani doradcy wskazywali ogólnie na wspólnoty rodzinne (18 osób), z kolei na udział w Żywym Różańcu (9 osób), katechizację i chór parafialny (po 7 osób), Akcję Katolicką, Szkołę Nowej Ewangelizacji, Neokatechumenat (po 5 ankietowanych). Pozostałe osoby wskazywały bardzo różne wspólnoty czy grupy, ale liczba zaangażowanych w nich doradców wynosiła poniżej 5. Wśród nich były m.in. Spotkania Małżeńskie, Grupy Biblijne, Wolontariat, Wspólnota „Marana tha”, Apostolat Maryjny, Semper Fidelis, Szafarze Eucharystii, Nikodemus, Świecki Karmel, Grupy Miłosierdzia, Gazeta Parafialna. Respondenci mogli wskazywać na więcej niż jedną grupę duszpasterską.

Analizie poddaliśmy także treści przekazywane narzeczonym w poradni. Doradcy wskazywali kolejność od najważniejszych do najmniej ważnych treści spośród tych, które powinni przekazać narzeczonym w ramach spotkań przed ślubem. Jako najważniejsze uznali, że powinni przekazać wiedzę na temat metod NPR, następnie wskazali na obronę życia od poczęcia do naturalnej śmierci, nauczanie Kościoła dotyczące moralności chrześcijańskiej, z kolei świadectwo osobistego życia w małżeństwie i rodzinie, a dopiero w ostatniej kolejności praktyczne aspekty życia małżeńskiego i rodzinnego.

Jak wynika z powyższej charakterystyki, przeciętny Doradca Życia Rodzinnego w Archidiecezji Gdańskiej to kobieta z wyższym wykształceniem, w wieku 44 lat, żyjąca w związku małżeńskim, czynnie zaangażowana poza Poradnictwem Rodzinnym także w innej grupie duszpasterskiej, uważająca za główną misję w swoim posługiwaniu narzeczonym i małżonkom nauczenie ich metod Naturalnego Planowania Rodziny oraz obrony życia od poczęcia do naturalnej śmierci.

Zadania Poradnictwa Rodzinnego

W sensie ścisłym służba w Poradnictwie Rodzinnym polega na osobowym kontakcie, w którym można wyróżnić osobę szukającą pomocy, osobę udzielającą pomocy, oraz relację pomocną, jaka pomiędzy nimi zachodzi. Jest to relacja oparta na szczerości, otwarciu się i zaufaniu[6], zaś celem Poradnictwa Rodzinnego jest – najogólniej mówiąc – pomoc narzeczonym, małżonkom i rodzinom w realizowaniu Bożego zamysłu wobec ich małżeństwa i rodziny[7].

W praktyce oznacza to przede wszystkim, naukę nawiązywania prawidłowych relacji, przygotowanie do podjęcia odpowiedzialnego rodzicielstwa, zapobieganie poważnym sytuacjom konfliktowym i kryzysowym, które mogłyby zagrozić jedności i nierozerwalności małżeństwa, a w obliczu trudności – niesienie skutecznej pomocy w taki sposób, aby mogli urzeczywistniać w pełni swoje powołanie chrześcijańskie[8].

Sobór Watykański II podkreślił rolę osób świeckich, w tym specjalistów, zwłaszcza w dziedzinie biologii, medycyny, socjologii i psychologii, które mogą wiele oddać usług dobru małżeństwa i rodziny oraz spokojowi sumień, jeśli przez wspólny wkład swych badań będą się gorliwie starać naświetlić różne warunki sprzyjające uczciwemu regulowaniu ludzkiej rozrodczości[9]. Kościół katolicki głosem Papieża Pawła VI w Encyklice „Humanae vitae” z 1968 r. zdefiniował pojęcie odpowiedzialnego rodzicielstwa, zachęcając małżonków do wzajemnej miłości i odpowiedzialności w dziedzinie przekazywania życia ludzkiego[10]. Podobnie Papież Jan Paweł II podkreślał wielokrotnie, że do warunków koniecznych należy znajomość cielesności i jej rytmów płodności. Apelował, że należy uczynić wszystko, aby udostępnić tę wiedzę ogółowi małżonków, a wcześniej jeszcze osobom młodym poprzez informację i wychowanie – jasne, stosowne i poważne. Jednocześnie – dodawał Jan Paweł II – „Kościół jest wdzięczny tym, którzy za cenę osobistych wyrzeczeń i ofiar, często nie docenianych, zajmują się poszukiwaniem i upowszechnianiem tego rodzaju metod, troszcząc się tym samym o wychowanie do wartości, które stanowią ich podłoże. (...) Dzieło wychowania do życia obejmuje formację małżonków do odpowiedzialnego rodzicielstwa. Wymaga ona, zgodnie ze swym prawdziwym znaczeniem, aby małżonkowie byli posłuszni wezwaniu Bożemu i działali jako wierni wyraziciele Jego zamysłu: ma to miejsce wówczas, gdy decydują się wielkodusznie otworzyć rodzinę na nowe życie i zachowują postawę służby życiu nawet wtedy, gdy z poważnych przyczyn i zgodnie z prawem moralnym postanawiają unikać tymczasowo lub na czas nieokreślony nowych narodzin. Prawo moralne zobowiązuje ich w każdym przypadku do panowania nad skłonnościami instynktu i namiętnościami oraz do szanowania praw biologicznych wpisanych w ich osoby. Właśnie taki szacunek uprawnia, w duchu służby odpowiedzialnemu rodzicielstwu, do stosowania naturalnych metod regulacji płodności: są one coraz bardziej precyzyjne z naukowego punktu widzenia i stwarzają konkretne możliwości podejmowania decyzji zgodnych z wartościami moralnymi”[11].

Pomimo iż w Polsce Poradnictwo Rodzinne zaczęło powstawać już w roku 1956 na skutek zalegalizowania przez władze państwowe tzw. „aborcji na życzenie” za główną inspirację do tworzenia katolickiego Poradnictwa Rodzinnego uznaje się jednak ukazanie się encykliki „Humanae vitae”, która poszła o krok dalej i sprzeciwiła się również antykoncepcji, promując zasady odpowiedzialnego rodzicielstwa. Poradnictwo Rodzinne stało się środowiskiem, które od początku istnienia powyższe wezwania Kościoła, a mianowicie przeciwdziałanie rozpowszechniania się aborcji i antykoncepcji, potraktowało bardzo poważnie, co zresztą realizuje do dziś, a czyni to w oparciu o aktualną wiedzę z różnych dziedzin nauki.

W wymiarze praktycznym oznacza to przede wszystkim promocję tzw. Naturalnego Planowania Rodziny (NPR), która przyczynia się do krzewienia wśród małżonków kultury odpowiedzialnego rodzicielstwa. Promocja NPR obejmuje zarówno narzeczonych w ramach ich bezpośredniego przygotowania do ślubu, jak i małżonków zainteresowanych stosowaniem NPR. W ramach bezpośredniego przygotowania do zawarcia Sakramentu Małżeństwa narzeczeni mają obowiązek odbyć co najmniej trzy spotkania w Poradni Rodzinnej z zakresu odpowiedzialnego rodzicielstwa. Na spotkaniu takim są tylko narzeczeni i doradca; ze względu zaś na rangę problematyki spotkania te są także rozłożone w czasie i odbywają się minimum w odstępach dwutygodniowych. Tematyka NPR jest dominująca także w programie kursów przygotowujących doradców do przyszłej pracy w poradnictwie. Odbywają się także regularnie szkolenia aktualizujące dostępną wiedzę z tego zakresu dla doradców już pracujących, w trosce o podnoszenie ich kwalifikacji w tej dziedzinie.

Na uwagę zasługuje fakt, że pracujemy przy tym wielotorowo: poprzez spotkania indywidualne w poradniach życia rodzinnego, poprzez spotkania grupowe tzw. kursy podstawowe oraz poprzez grupowe kursy specjalistyczne dla kandydatów na nauczycieli NPR, którzy pragną być doradcami życia rodzinnego. Zaznaczyć należy przy tym, że pierwszym etapem uczenia kogokolwiek NPR jest przekonanie go do wartości i godności każdego życia ludzkiego.

Poradnictwo Rodzinne funkcjonujące przy parafiach oprócz troski o promocję NPR, zwłaszcza wśród narzeczonych i młodych małżonków, coraz częściej stara się pomagać małżonkom w różnych sytuacjach życiowych, pełniąc funkcję poradni pierwszego kontaktu. Zdarza się, że trudności małżeńskie i rodzinne, które zgłaszają osoby zwracające się po pomoc do poradni parafialnych są tak poważne, że konieczna jest pomoc bardziej specjalistyczna, np. psychologiczna, pedagogiczna, prawna, medyczna, duchowa i wtedy z poradni parafialnych osoby są kierowane do poradni specjalistycznych, gdzie dyżurują specjaliści w danej dziedzinie. Rolę centralnej, specjalistycznej poradni w Archidiecezji Gdańskiej pełni Diecezjalna Poradnia Rodzinna w Gdańsku Oliwie przy Kurii Metropolitalnej, w której dyżurują m.in. duszpasterz, psycholog, pedagog, nauczyciel NPR, prawnik. Oprócz tego doradcy współpracują z innymi poradniami specjalistycznymi, także dla osób uzależnionych i współuzależnionych. Ogromnie ważną rolę w pomocy osobom będących w konkretnych trudnych sytuacjach życiowych pełnią także wspólnoty, o których będzie mowa w kolejnej części niniejszego artykułu.

Współpraca Poradnictwa z innymi podmiotami

Poradnictwo Rodzinne Archidiecezji Gdańskiej w ramach szeroko pojętego Duszpasterstwa Rodzin współpracuje z wszystkimi ludźmi dobrej woli, którym bliskie są sprawy dobra małżeństwa i rodziny oraz w oparciu o wspólne wartości, zgodne z nauką Kościoła katolickiego i jego wizją małżeństwa i rodziny. Na terenie Archidiecezji Gdańskiej w ostatnich latach dynamicznie rozwija się współpraca wielu takich środowisk.

Portal internetowy Duszpasterstwa Rodzin Archidiecezji Gdańskiej, dostępny pod dwoma adresami: www.duszpasterstworodzin.gda.pl lub www.poradnictwo.gda.pl, jest przestrzenią wirtualną, która pełni przede wszystkim rolę informacyjną. Umieszczane są na niej komunikaty o podejmowanych na terenie Archidiecezji Gdańskiej wszelkiego rodzaju inicjatywach prorodzinnych. Poprzez bieżące informacje nie tylko dowiadujemy się o planowanych wydarzeniach, ale zapraszamy się wzajemnie do współpracy, aby jeszcze skuteczniej docierać do osób potrzebujących. Na stronie tej umieszczane są również linki do środowisk, które służą małżeństwom i rodzinom.

Do inicjatyw, na które należy zwrócić szczególną uwagę należą: Wspólnota Trudnych Małżeństw „Sychar”, „Wspólnota Rodziców po stracie dziecka”, a także „NaproCentrum” – środowisko związane z naprotechnologią. Postaram się krótko przedstawić charakterystykę tych trzech środowisk, z którymi Poradnia współpracuje na co dzień dla dobra małżeństwa i rodziny.

Pomoc małżonkom w kryzysie

Wspólnota Trudnych Małżeństw „Sychar” obejmuje swoją troską duszpasterską tych małżonków, którzy po rozstaniu się chcą być wierni przysiędze małżeńskiej. Takich osób, którzy z różnych powodów się rozstali, zdaje się być coraz więcej. Wielu z nich ma świadomość, że pomimo kryzysu ich jedności – sakrament małżeński, który przyjęli łączy ich do końca życia. Pragną być oni wierni przysiędze małżeńskiej, nie wchodząc w nowe związki.

Wspólnota Trudnych Małżeństw „Sychar” pomaga takim osobom wytrwać w tej wierności, wspierając na różne sposoby, głównie poprzez modlitwę, formację i wzajemną pomoc. Jej członkowie wierzą, że każdy ma szansę się nawrócić i że każde małżeństwo sakramentalne jest do uratowania. Wspólnota ta nie ogranicza jednak swojej pomocy tylko do małżonków w separacji czy po rozwodzie, ale także troszczy się o te małżeństwa, które znajdują się już w poważnym kryzysie, a szukają dróg uleczenia tej sytuacji. Coraz liczniej te pary małżeńskie szukają pomocy w Kościele, stąd pilna potrzeba promocji działalności tego typu wspólnot z jednoczesnym większym stopniem zainteresowania wśród duszpasterzy, którzy powinni tych małżonków objąć opieką pastoralną.

Pomoc małżonkom w żałobie

Poważnym problemem w rodzinie jest śmierć któregoś z jej członków, zwłaszcza boleśnie odczuwana jest zawsze śmierć dziecka. Z inicjatywy więc rodziców, którzy znaleźli się w takiej sytuacji, powstała na terenie Archidiecezji Gdańskiej „Wspólnota Rodziców po stracie dziecka”, która obejmuje troską duszpasterską tych rodziców, którzy doświadczyli śmierci swojego dziecka bądź dzieci.

Głównym jej celem jest modlitwa za zmarłe dzieci i ich rodziny oraz udzielanie różnego rodzaju wsparcia osamotnionym rodzicom i ich rodzinom. Wspólnota stanowi nie tylko grupę modlitwy, ale pełni jednocześnie funkcje wsparcia, w ramach której rodzice pomagają sobie wzajemnie w radzeniu sobie z bólem po stracie dziecka oraz w przepracowywaniu kolejnych etapów żałoby. Bezcenne jest wsparcie ze strony rodzin, które już przeszły swoją drogę żałoby i rozumieją rozpacz innych rodziców, potrafią wysłuchać, doradzić i na swoim przykładzie pokazać, że „powrót do życia” jest możliwy.

Wspólnota spotyka się regularnie na Eucharystiach i Adoracji Najświętszego Sakramentu, po których można też skorzystać z pomocy psychologicznej czy wsparcia duchowego kapłana, ale także organizuje cykliczne rekolekcje dla rodziców po stracie dziecka. Jest ogromna potrzeba, aby informacja o tego typu pomocy Kościoła docierała do małżonków, zwłaszcza tych, którzy znaleźli się w takiej sytuacji życiowej, przy czym ważne jest włączanie się w pomoc do tego dzieła gorliwych kapłanów.

Pomoc małżonkom niepłodnym

Szczególną troską duszpasterską próbujemy objąć także tych małżonków, którzy są dotknięci niepłodnością, bowiem stanowi ona narastający problem społeczny, a także ma wpływ na wymiar duchowy człowieka. Małżonkowie ci przeżywają swe cierpienia na wielu płaszczyznach egzystencji. W sferze psychiki często mają niższą samoocenę, poczucie winy, wstydu, spotykają się z brakiem empatii ze strony innych, co niekiedy prowadzi nawet do stanów depresyjnych. W tych okolicznościach życia zadają też wiele pytań z zakresu wiary i moralności, stąd Kościół nie może ich pozostawić samych, a wręcz przeciwnie – powinien stworzyć odpowiednie warunki do wysłuchania, zrozumienia, wsparcia np. poprzez formę specjalnych rekolekcji czy możliwość utworzenia przy parafii grup wsparcia.

Na gruncie współczesnej medycyny takim małżonkom proponuje się najczęściej drogę różnego rodzaju technik wspomaganego rozrodu, które są moralnie nie do przyjęcia, ze względu na brak poszanowania godności małżonków oraz brak ochrony poczętego życia ludzkiego. Rozwiązania te często prowadzą jedynie do zaspokojenia pragnienia posiadania dziecka, bez ustalenia przyczyn niepłodności i bez rzeczywistego jej wyleczenia.

Innym podejściem i sposobem postępowania jest naprotechnologia, która będąc częścią sztuki medycznej – zazwyczaj jednak nie jest proponowana w ośrodkach leczenia niepłodności. Jej założeniem jest nierozdzielność aktu małżeńskiego ze stwórczym współdziałaniem Pana Boga oraz szacunek do życia ludzkiego. Poprzez Poradnictwo Rodzinne Kościół włącza się aktywnie w jej promocję, by pomóc otoczyć troską duszpasterską tych małżonków, którzy z różnych powodów mają problem z doczekaniem się biologicznego potomstwa.

Zakończenie

Rok złotego jubileuszu istnienia Poradnictwa Rodzinnego w Archidiecezji Gdańskiej zbiega się z obradami synodu o rodzinie, który na polecenie Papieża Franciszka z przerwami obraduje w Rzymie. Poprzedziła je kanonizacja św. Jana Pawła II – Papieża Rodziny. To szczególnie ważny czas, w którym uświadamiamy sobie nieustanną troskę Kościoła katolickiego o każde małżeństwo i rodzinę. Wielkoduszne, pełne mądrości i roztropności zaangażowanie duszpasterskie jest potrzebne wobec małżeństw i rodzin, które coraz częściej w obecnych czasach muszą stawić czoła sytuacjom obiektywnie trudnym. Zadania więc Poradnictwa Rodzinnego, które na początku zdominowane były działalnością profilaktyczną poprzez dobre przygotowanie narzeczonych do pełnienia przyszłych ról małżeńskich i rodzicielskich coraz częściej nabierają dziś charakteru pomocy specjalistycznej, tj. docierają do osób, których udziałem są już niemałe trudności, konflikty, a nawet kryzysy. Kościół czyni jednak coraz więcej, by pomóc tym małżonkom wejść na drogę pojednania ze samym sobą, ze swoimi bliskimi oraz z Bogiem[12].

Poradnictwo Rodzinne w Archidiecezji Gdańskiej angażuje się w tego typu pomoc. Wciąż stara się rozwijać w tym kierunku, aby jeszcze skuteczniej pomagać małżonkom i rodzinom. Napotyka na tej drodze niemałe trudności różnego typu. Trwa jednak przy swej misji, formując szeregi nowych doradców, gotowych sprostać współczesnym problemom, pojawiającym się nie tylko wśród młodych ludzi, zamierzających wstąpić w związek małżeński, ale również wśród małżonków borykających się z trudnościami i w kryzysach. Nie jest to sprawa łatwa, zważywszy, że pojawiają się coraz to nowe wyzwania, a sami odwiedzający poradnie oczekują od nas ogromnej kompetencji, profesjonalizmu, rzetelnej i fachowej pomocy podbudowanej świadectwem osobistego życia. Delikatna sfera płciowości ludzkiej, która jest głównym przedmiotem spotkań w poradniach zdaje się być dziś przestrzenią moralną, w której ludzie mają ogromne problemy z akceptacją nauki Kościoła katolickiego.

Należy więc dziś nie tylko cieszyć się z osiągnięć 50 lat pracy, ale jednocześnie dołożyć wszelkich możliwych starań, aby to wielkie dzieło Kościoła w Polsce, jakim jest Poradnictwo Rodzinne, bez przeszkód mogło się dalej rozwijać, by przekazywać młodym ludziom zasady odpowiedzialnego rodzicielstwa oraz dawać przykład, że życie zgodnie z sumieniem i nauką Kościoła katolickiego jest możliwe, potwierdzając przy tym piękno powołania małżeńskiego.

Środowisko Poradnictwa Rodzinnego, którego misją jest służba małżeństwu i rodzinie potrzebuje ściślejszej niż dotąd współpracy z kapłanami, katechetami, członkami służby zdrowia oraz ze wszystkimi ludźmi dobrej woli, szczególnie w promocji zasad moralnych w dziedzinie przekazywania życia, aby odpowiedzialne rodzicielstwo, było ogólnie przyjętym stylem życia, który pozwoli małżonkom pogłębiać wzajemną więź miłości, wierności i uczciwości, którą ślubują sobie przed Bogiem i wobec świadków na początku wspólnej, sakramentalnej drogi życia.

Bibliografia

Duszpasterstwo Rodzin. Refleksja naukowa i działalność pastoralna, pr. zb. R. Kamiński, G. Pyźlak, J. Goleń, Lublin 2013.

Sujak E., Poradnictwo małżeńskie i rodzinne, Katowice 1995.

Jan Paweł II, Adhortacja Apostolska „Familiaris Consortio”, 1981.

Jan Paweł II, Encyklika „Evangelium vitae”, 1995.

Jan Paweł II, „List do Rodzin”, 1994.

Katechizm Kościoła Katolickiego, Pallottinum 1994.

Konferencja Episkopatu Polski, Dyrektorium Duszpasterstwa Rodzin, Warszawa 2002.

Paweł VI, Encyklika „Humanae vitae”, 1968.

Słownik małżeństwa i rodziny, pr. zb., red. E. Ozorowski, Warszawa-Łomianki 1999.

Sobór Watykański II, Konstytucja duszpasterska o Kościele w świecie współczesnym „Gaudium et spes”, 1965.

[1] Jan Paweł II, List do Rodzin, nr 1-2.

[2] Katechizm Kościoła Katolickiego, nr 910.

[3] KEP, Dyrektorium Duszpasterstwa Rodzin, nr 2.

[4] Jan Paweł II, Adhortacja Apostolska Familiaris Consortio, nr 73.

[5] KEP, Dyrektorium Duszpasterstwa Rodzin, nr 5.

[6] Słownik małżeństwa i rodziny, red. E. Ozorowski, s. 343.

[7] KEP, Dyrektorium Duszpasterstwa Rodzin, nr 37.

[8] E. Sujak, Poradnictwo małżeńskie i rodzinne, Katowice 1995, s. 19-23.

[9] Sobór Watykański II, Konstytucja duszpasterska o Kościele w świecie współczesnym, nr 52.

[10] Paweł VI, Encyklika Humanae vitae, nr 20.

[11] Jan Paweł II, Encyklika Evangelium vitae, nr 97.

[12] Duszpasterstwo Rodzin. Refleksja naukowa i działalność pastoralna, praca zbiorowa pod red. ks. R. Kamińskiego, ks. G. Pyźlaka, ks. J. Golenia, Lublin 2013, s. 495.